Mỗi năm vào tháng 9, hàng triệu người yêu thiên văn trên toàn cầu hướng sự chú ý đến một khoảnh khắc đặc biệt - nhật phân mùa thu (Autumnal Equinox). Đây là thời điểm Mặt Trời cắt qua xích đạo trời, đánh dấu mùa thu ở Bắc bán cầu và mùa xuân ở Nam bán cầu.

Năm 2025, sự kiện này diễn ra vào 23:49 IST, Thứ Hai ngày 22/9/2025, theo múi giờ New Delhi. Với du khách có mặt tại Ấn Độ vào khoảng thời gian này, nhật phân không chỉ là một khái niệm khoa học mà còn là một trải nghiệm thú vị gắn với thiên nhiên, lịch truyền thống và cả những góc nhìn văn hóa.

Nhật phân là gì?

Nhật phân (equinox) bắt nguồn từ tiếng Latin “aequus” (bằng nhau) và “nox” (đêm). Đây là ngày trong năm khi Mặt Trời nằm trên đường xích đạo trời, khiến thời gian ngày và đêm xấp xỉ bằng nhau trên toàn thế giới.

Ở Bắc bán cầu, thu phân (Autumnal Equinox) báo hiệu mùa hè chính thức khép lại, mùa thu bắt đầu. Ngược lại, ở Nam bán cầu, đây lại là xuân phân - mùa xuân khởi đầu.

Minh họa hiện tượng nhật phân, nguồn: Internet

Mốc thời gian chính xác tại New Delhi

• Thời khắc nhật phân: 23:49, Thứ Hai 22/9/2025 (giờ Ấn Độ - IST).

• Mặt trời mọc/lặn ở New Delhi ngày 22/9: mọc lúc 06:09, lặn lúc 18:17.

• Độ dài ban ngày: ~12 giờ 08 phút (không hoàn toàn 12 giờ).

Điểm thú vị là tuy gọi là “ngày đêm bằng nhau”, nhưng trên thực tế, ban ngày vẫn dài hơn đêm khoảng vài phút. Nguyên nhân đến từ khúc xạ khí quyển và cách tính giờ mọc/lặn theo mép đĩa Mặt Trời, chứ không phải tâm Mặt Trời.

Nếu muốn chứng kiến ngày và đêm thật sự bằng nhau (hay còn gọi là Equilux), du khách tại Delhi cần chờ thêm vài ngày. Dựa trên bảng tính thiên văn, vào khoảng 27/9/2025, ban ngày mới ngắn lại còn ~11 giờ 59 phút - gần như đúng “12-12”.

Điều gì sẽ thấy tại Ấn Độ?

Với khách du lịch, nhật phân không chỉ là một con số thiên văn khô khan. Đó là một cơ hội quan sát trực tiếp sự cân bằng hiếm hoi của tự nhiên:

• Mặt Trời mọc gần như chính Đông (azimuth ~89 - 90°).

• Mặt Trời lặn gần như chính Tây (~270°).

Tại New Delhi, nếu bạn đứng ở những con phố thẳng, vào chiều 22/9 bạn sẽ có thể bắt gặp cảnh tượng Mặt Trời lặn ngay trên trục đường, giống như một “Delhi-henge” nho nhỏ, rất lý tưởng để chụp ảnh.

Sự khác biệt trong lịch Hindu

Ngoài ý nghĩa thiên văn, ở Ấn Độ, nhật phân còn gắn với yếu tố văn hóa và tôn giáo. Một số lịch truyền thống như Drik Panchang phân biệt rõ giữa:

• Sharad Vishuva (thu phân thiên văn) - mốc dựa theo vị trí thực của Mặt Trời trên xích đạo trời.

• Tula Sankranti (Mặt Trời vào cung Thiên Bình theo chiêm tinh sidereal) - mốc theo lịch Hindu.

Do hiện tượng tuế sai (ayanāṁśa), hai hệ quy chiếu lệch nhau khoảng 24°, dẫn đến sự “trượt pha”. Trong năm 2025, Tula Sankranti rơi vào ngày 17/10/2025, tức là muộn hơn nhật phân thiên văn gần một tháng.

Điều này cho thấy sự phong phú của văn hóa Ấn Độ: cùng một hiện tượng Mặt Trời, nhưng cách diễn giải và ứng dụng trong đời sống lại đa dạng theo từng hệ lịch.

Kết luận

Nhật phân mùa thu 2025 tại Ấn Độ diễn ra lúc 23:49 ngày 22/9 (IST) - một sự kiện đánh dấu sự thay đổi của thiên nhiên và có giá trị đặc biệt với cả du khách lẫn người dân bản địa. Từ những góc phố New Delhi nơi Mặt Trời lặn đúng trục đường, đến sự khác biệt thú vị giữa lịch thiên văn và lịch Hindu, đây là khoảnh khắc không nên bỏ lỡ.

Nếu bạn đang lên kế hoạch khám phá Ấn Độ trong mùa thu sắp tới, hãy chuẩn bị sẵn hành trình của mình ngay từ bây giờ. Và đừng quên - để trải nghiệm mọi điều kỳ thú, bạn cần có thị thực hợp lệ.

👉 Đăng ký e-visa Ấn Độ nhanh chóng, an toàn và tiện lợi tại India-immi.org. Khám phá Ấn Độ - đất nước của những hiện tượng thiên văn kỳ thú và nền văn hóa đa sắc màu - bắt đầu ngay từ chiếc visa điện tử của bạn!