Nằm tại Mehrauli, khu vực cổ kính nhất của New Delhi, Quần thể Tháp Qutub không chỉ là một di sản kiến trúc mà còn là nhân chứng sống động cho một bước ngoặt lịch sử vĩ đại của Ấn Độ. Nơi đây đánh dấu sự ra đời của Vương triều Delhi và quá trình Hồi giáo bắt đầu mở rộng ảnh hưởng của mình trên tiểu lục địa này.

Vẻ đẹp cổ kính của Quần thể Qutub

Trải dài trên diện tích 5 ha, quần thể Qutub bao gồm nhiều công trình kiến trúc quan trọng, nổi bật nhất là ngọn Tháp Qutub Minar lừng lững ngay trung tâm.

Quwwat-ul-Islam Mosque (Nhà thờ Hồi giáo "Sức mạnh Hồi giáo"), là nhà thờ Hồi giáo đầu tiên được xây dựng tại Ấn Độ. Công trình này đóng vai trò then chốt trong việc khẳng định sự hiện diện của đạo Hồi.

Hình ảnh: Quang cảnh các mái vòm và tàn tích của Nhà thờ Hồi giáo Quwwat-ul-Islam. Phía trước cổng vòm là Cột sắt Delhi. Nguồn: Samuel Bourne chụp vào 1866.

Ngoài ra, quần thể còn có:

• Cột sắt Delhi: Một cột sắt cổ đại từ thế kỷ thứ 4, không hề bị gỉ sét sau hơn 1600 năm, minh chứng cho trình độ luyện kim xuất sắc của người Ấn Độ cổ đại.

• Alai Darwaza: Cổng vòm lớn bằng đá sa thạch đỏ và trắng, là một kiệt tác của kiến trúc Hồi giáo.

• Alai Minar: Một tháp Hồi giáo dang dở, dự định sẽ cao gấp đôi Qutub Minar.

Tất cả các công trình này, cùng với những lăng mộ và khu rừng cổ Mehrauli, tạo nên một không gian văn hóa độc đáo, nơi quá khứ hòa quyện với hiện tại.

Hình ảnh: Tàn tích còn lại của Alai Minar.

Tháp Qutub - Biểu tượng của quyền lực và sự giao thoa nghệ thuật Ấn Độ và Hồi giáo

Được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới năm 1993, Tháp Qutub Minar cao 73m không chỉ là ngọn tháp gạch cao nhất thế giới mà còn mang trong mình giá trị chính trị và văn hóa đặc biệt.

Giá trị lịch sự - chính trị

Tháp được khởi công năm 1193 bởi Qutb-ud-din Aibak, vị vua sáng lập Vương triều Mamluk, cũng là triều đại đầu tiên trong hệ thống Delhi Sultanate. Công trình được xây dựng ngay sau khi quân Hồi giáo đánh bại vua Hindu Prithviraj Chauhan, biến Delhi thành trung tâm quyền lực mới.

Qutb al-Din Aibak (1206–1210)

Với vai trò là tháp minaret (tháp cầu nguyện), Qutub Minar còn là tuyên ngôn quyền lực, khẳng định sự hiện diện vững chắc của Hồi giáo và đánh dấu sự khởi đầu của thời kỳ Delhi Sultanate – bước ngoặt lớn trong lịch sử Ấn Độ.

Giá trị kiến trúc và nghệ thuật

Tháp được xây dựng bằng đá sa thạch, ốp mặt và khảm đá cẩm thạch. Sử dụng các họa tiết hình học và dòng chữ từ kinh Koran.

• Đá sa thạch (hay đá cát kết) là một loại đá trầm tích. Loại đá này có đặc điểm mềm, dễ gia công, nhiều màu sắc tự nhiên, và được sử dụng rộng rãi trong xây dựng nhờ tính bền vững, khả năng thấm nước và tạo vẻ đẹp tự nhiên cho không gian.

• Đá cẩm thạch là một loại đá biến chất từ đá vôi hoặc dolomit, được tin rằng mang lại may mắn, sức khỏe, sự thịnh vượng và năng lượng tích cực cho người sử dụng.

Hình ảnh: Qutb Minar. Nguồn: Indian National Trust For Art and Cultural Heritage (INTACH), Delhi Chapter.

Điểm nổi bật nhất của Qutub Minar và quần thể Qutub là sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc Hindu và Hồi giáo:

• Ảnh hưởng Hindu:

• Nhiều trụ cột của đền Quwwat-ul-Islam được tái sử dụng từ 27 ngôi đền Hindu và Jain bị phá hủy.

• Những trụ cột này vẫn còn nguyên những hình chạm khắc tinh xảo của các vị thần, vũ công apsara, voi, sư tử và hoa sen, đặc trưng cho nghệ thuật Hindu.

• Các phù điêu mang tính hình tượng (iconic), vốn quen thuộc trong tín ngưỡng Hindu và Jain.

• Ảnh hưởng Hồi giáo:

• Tổng thể tháp có hình trụ cao vút, thuôn dần, mang hình thức minaret đặc trưng, hướng thẳng lên trời.

• Công trình sử dụng gạch nung, đá sa thạch đỏ – trắng; áp dụng vòm cuốn (true arch) và vòm nhọn (ogee arch), vốn là công nghệ mới người Hồi giáo đưa vào Ấn Độ.

• Những trang trí trên tháp tuân thủ nguyên tắc Hồi giáo: khắc chữ Qur’an bằng thư pháp Ả Rập, hoa văn hình học và arabesque (dây leo cách điệu), không sử dụng hình người hay động vật.

Sự kết hợp hài hòa này biến Qutub Minar thành một minh chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa, nơi Ấn Độ giáo giàu tính biểu tượng gặp gỡ Hồi giáo thuần túy trừu tượng.

Giá trị văn hóa - tôn giáo

Quần thể Qutub còn bao gồm:

• Đền Quwwat-ul-Islam: ngôi đền Hồi giáo đầu tiên tại Ấn Độ.

• Cột sắt Delhi (thế kỷ IV): minh chứng cho trình độ luyện kim cao của người Ấn cổ đại.

Điều này cho thấy Qutub không chỉ là một công trình đơn lẻ mà là một không gian văn hóa, phản ánh quá trình giao thoa và chồng lớp giữa các tôn giáo và nền văn minh.

Tại sao quần thể này được UNESCO công nhận?

UNESCO đã công nhận Qutub Minar là Di sản Văn hóa Thế giới với hai tiêu chí:

(iv): Là ví dụ nổi bật minh họa cho một giai đoạn quan trọng của lịch sử nhân loại.

(vi): Gắn liền với các sự kiện và truyền thống văn hóa quan trọng, minh chứng cho sự du nhập và lan tỏa của Hồi giáo tại Ấn Độ.

Tóm lại, Quần thể Qutub không chỉ là một công trình kiến trúc vĩ đại mà còn là biểu tượng của sự khởi đầu một kỷ nguyên mới, nơi hai nền văn minh lớn của nhân loại gặp gỡ và hòa quyện, tạo nên một di sản văn hóa độc đáo.

Bạn chỉ có thể thực sự cảm nhận được độ tinh xảo của công trình và sự thần kỳ trong nghệ thuật của người xưa khi chiêm ngưỡng tận mắt.

Đừng để những câu chuyện và hình ảnh trên mạng là tất cả những gì bạn biết về Qutub Minar. Hãy tự mình đến và khám phá. Đăng ký Tourist e-visa ngay hôm nay để biến chuyến đi trong mơ thành hiện thực.